Zasady Aikido

Jest rzeczą niemożliwą przedstawienie tutaj lub w jakiejkolwiek ilości książek wszystkich zasad Aikido. Zainteresowanych czytelników kierujemy do bibliografii, gdzie znajdą większą ilość informacji lub do internetowej grupy dyskusyjnej Aikido-L. Tu przedstawiamy tylko kilka najważniejszych pojęć i zasad którymi kieruje się Aikido.

Ki
"możesz nie wierzyć w Ki ale bądź pewien, że silnie ją kultywujesz"

Aikido stanowi rozszerzenie koncepcji ki. Aikido jest jedną z duchowych sztuk walki i często określa się ją jako "ruchomy zen". Nazwa Aikido może być tłumaczona jako "sposób na harmonię ki". Dokładne określenie pojęcia ki wzbudza wiele kontrowersji.

Niektórzy wierzą, że ki w ujęciu fizycznym po prostu nie istnieje. Natomiast pojęcie ducha, intencji czy też koordynacja bio-fizyczno-psychologiczna poprzez relaksację i trening świadomości nabywane są podczas nauczania.

Inni aikidocy wierzą, że ki istnieje jako istota fizyczna i może być przenoszona w przestrzeni. Traktują oni ki jako energię wszechświata lub używają pojęcia przestrzennego ki itp.

W ten sposób wielu akikidoków bez wątpliwości ciągle wierzy, poszukuje i będzie poszukiwało ki.

Bez wątpienia jest to jedno z najtrudniejszych do opisana pytań. Na pytanie o naturę ki każdy aikidoka musi znaleźć odpowiedź samodzielnie. Zostawmy więc ostatnie zdanie dotyczące tego zagadnienia Doshu, Kisshomaru Ueshiba, synowi O Sensei:

"Możemy usłyszeć od uczniów, że 'Jest to uczucie, jakby jakiś rodzaj energii rozchodził się w nas na skutek harmonii ciała i umysłu' lub 'Jest to dziwna, witalna moc, która pojawia się nieoczekiwanie z nieznanego źródła'. Lub też 'Jest to uczucie perfekcyjnej koordynacji i zgrania z oddechem podczas praktyki Aikido', lub 'Jest to spontaniczny, niekontrolowany ruch, który odświeża umysł i ciało po solidnej pracy', itd.

Każda z odpowiedzi jest prawidłowa w tym sensie, że jest realnym opisem osobistych doświadczeń. Jest dodatkowo wyrażana z taką wewnętrzną pewnością, że nie może być zaprzeczona. Wobec takiej sytuacji różnice w odpowiedziach uczniów wydają się nieistotne i ogromna różnorodność form w jakich przejawia się ki uniemożliwiają jej precyzyjną jednoznaczną definicję" - zaczerpnięte z "Duch Aikido" (org. "The Spirit of Aikido").

Irimi (wchodzenie)
"Różnicą pomiędzy życiem a śmiercią jest upływ czasu."

Wejście lub "irimi" jest jedną z podstawowych technik Aikido i jest blisko spokrewniona z "przenikaniem" w atakującego. Na podstawowym poziomie, irimi jest ruchem, który wygląda jak wślizg w kierunku ataku przeciwnika. W Aikido podobnie jak w naturze, większość ruchów ma charakter kołowy lub spiralny; irimi "wprowadza" osobę w ruch kołowy, w ten sposób energia ataku może być skierowana bezpośrednio wzdłuż obiektu - podobnie jak przy łapaniu owada siadającego na palcu, pozwalamy energii wirować wokół palca a następnie usiąść jej w tym samym lub w przeciwnym kierunku, przy minimum wysiłku. Weźmy np. pięść boksera. Jest ona najsilniejsza i najbardziej efektywna w pobliżu maksymalnego wyciągnięcia ramienia boksera. Poza zasięgiem ramienia występuje małe niebezpieczeństwo i zagrożenie. Podobnie jest wewnątrz maksymalnego wyciągnięcia ramienia ponieważ pięść osiąga tam bardzo niską energię i stanowi bardzo małe zagrożenie lub jego brak. Zamiast pięści boksera można podstawić kilka innych elementów np.: uderzenie ręką, nożem, mieczem, przedmiotem.

Ukemi
Dobry ukemi podąża za techniką szukając możliwości uderzenia (mmm.... tzn. nauczenia) swojego przeciwnika (mmm... tzn. partnera) w sposób nieprzyjemny i bolesny dla ramienia lub ciała partnera.

Ukemi może być opisane jako sztuka odbierania techniki. Praktyka Ukemi obejmuje obroty, rzuty oraz pady. Występuje kilka powodów, dla których praktykujemy Ukemi w Aikido i dlaczego jest to tak ważna część naszego treningu:

1. Aby być bezpiecznym. Nie znaczy to tylko uniknąć zranienia w konfrontacji ale również wystrzegać się jej, znaleźć odpowiedź na otwarcie, a nawet jeżeli potrzeba uciec.

2. Aby odczuć rzut. Częścią treningu musi być zrozumienie co druga strona konfrontacji odczuwa w czasie zastosowania danej techniki. Również po to by obserwować technikę innej osoby, szczególnie jeżeli jest ona starszym uczniem lub trenerem. Cały czas trzeba kontrolować Ukemi "obserwując" go ciałem i umysłem aby mieć możliwość rozłączenia się jeżeli zajdzie taka potrzeba.

2.a. Aby nauczyć się "słuchać" swoim ciałem. Dobry rzut wymaga wrażliwości w stosunku do partnera. Bardzo często trzymamy partnera tak silnie, że zapominamy o wrażliwości partnera i poruszaniu się w sposób, który pozostaje w harmonii z uke. Będąc w roli uke mamy szansę kontrolować sposób poruszania się ciała (ale to nie wszystko czego uczymy się będąc uke). Na szczęście kładąc nacisk na trening wrażliwości uke przez połowę czasu poprawiamy naszą wrażliwość w drugiej połowie czasu.

3. Aby pomagać partnerowi w nauce. Bycie dobrym uke oznacza utrzymywać kontakt z obrońcą i pozwolić mu na odczucie tego kontaktu w taki sposób by mógł wykonać poprawnie technikę. Bycie dobrym uke pozwala obrońcy na wykonanie techniki bez obawy o zranienie uke.

4. Aby mieć dobrą kondycję fizyczną. Zostanie dobrym uke wymaga wiele pracy; duży nacisk kładzie się na pozostawanie w kontakcie, bycie elastycznym i uważnym.

Saotome sensei w swojej książce "Reguły Aikido" pisze:
"Trening dobrego ukemi pozwala zobaczyć ci prawdziwą przyszłość ponieważ twoja wizja będzie bazowała bardziej na obserwacji i intuicji niż na decyzji podjętej w sposób racjonalny. Dobry ukemi posiada podobną mądrość jak rybak, który patrząc na wodę określa co może w niej złowić."

UWAGA!
W powyższym tłumaczeniu przyjąłem taką zasadę: "Ukemi - odbiorca techniki to w przypadku Aikido napastnik, natomiast osoba wykonująca technikę (jap. nage) to w przypadku Aikido obrońca".

Atemi
Gdy zamierzam uderzyć człowieka potężną bronią, co mogę znaleźć: ziemię. 

Atemi w ujęciu literackim oznacza uderzać w ciało. Proste tłumaczenie atemi może brzmieć tak: ci którzy uderzają. Niektórzy nalegają by precyzować definicję atemi do uderzenia we wrażliwe punkty lub w punkty nacisku. Jednym z celów atemi jest oderwanie przeciwnika, tak by skierował swą koncentrację ze swojego uchwytu czy uścisku na twoją rękę lub własny ból. To ułatwia wykonanie ruchu. W tym kontekście można postrzegać atemi jako zaburzenie "ki".

W niektórych przypadkach atemi nie musi być rzeczywistym uderzeniem, ale ma wywołać na uke wrażenie, ma zdenerwować go, zaburzyć jego psychiczną i fizyczną równowagę ułatwiając tym samym wykonanie techniki. Inni z kolei uważają, że prawdziwe uderzenie jest najlepszym sposobem na zaburzenie równowagi przeciwnika, zwłaszcza gdy stanowi on potencjalny silny opór.

Inni uważają, że atemi w kierunku uke - ponad nim lub obok niego to wyzwolenie energii ki,  która wywołuje  u uke szereg instynktownych, związanych z refleksem reakcji, takich samych jak przy prawdziwym uderzeniu.

W jeszcze innym ujęciu atemi jest postawą potrzebną podczas wykonywania ćwiczeń ale samo w sobie nie jest odrębną godną ćwiczenia postawą. W opinii niektórych wyróżnia to Aikido od innych sztuk walki, które skupiają się właśnie na atemi.

Co znaczy 'zejść z linii'?
"Nieobecność ciała jest lepsza niż obecność umysłu" 

Energia podczas każdego ataku przepływa z jednego punktu do drugiego, zwykle od napastnika w kierunku jego zamierzonej ofiary. Linia, która łączy te dwa punkty nazywana jest linią ataku. Na przykład, energia w pięści boksera wypływa wewnętrznie z jego ciała w kierunku przeciwnika. To jest linia ataku. Od chwili, gdy atak został rozpoczęty, jest rzeczą bardzo trudną lub wręcz niemożliwa zmienić jego kierunek. Świetnym przykładem tego jest kopnięcie w locie w karate. Gdy tylko napastnik opuści ziemię, może on zrobić bardzo niewiele by zmienić kierunek ataku. Zejść z linii oznacza zejść z linii ataku, opuścić punkt w który atak jest skierowany.

Centrum /hara/ haragei
"Odleć cokolwiek się stanie i uwolnij swój umysł. Pozostawaj w centrum we wszystkim co robisz. To reguła." - Chuang-Tzu

Czyjeś centrum to w ujęciu sztuk walki środek ciała. Położony w żołądku ("hara"). Jest on źródłem energii ki oraz fizycznym środkiem ciężkości podczas wykonywania technik. Spróbuj podnieść coś bezpośrednio przed siebie i spróbuj odnieś to samo, gdy znajduje się z boku - jest znacznie łatwiej, gdy jest po środku - prawda? Skupianie uwagi na centrum własnym i przeciwnika ujawnia tę właśnie różnicę w łatwości przepływu energii w Aikido.

Wydłużenie
"Jeżeli uderzasz kogoś krzesłem i wydłużasz swoje ki przez krzesło - to jest technika Aikido"

Tak samo jak ważne jest w Aikido pozostawanie w centrum, tak samo ważne jest wydłużenie. Wiele technik wykonuje się łatwiej stosując wydłużenie "ki" lub wydłużenie energii. Fizycznie i psychologicznie pomaga to przeciwdziałać tendencji zbliżania do siebie ramion lub nóg, którą posiada wiele osób, a która nie jest zgodna z Aikido, gdzie praktykowane są szerokie, rozległe ruchy.

Tekst zaczerpnięty z www.akidofaq.com.
Tłumaczenie amatorskie, Krzysztof Stępień

Meguri

O'Sensei Ueshiba pod koniec swego życia wprowadził do Aikido techniki meguri, czyli okrężne ruchy nadgarstka. Dzięki temu w techniki można wkładać jeszcze mniej własnej siły fizycznej i jeszcze lepiej wykorzystać siłę przeciwnika.  Po śmierci O'Sensei jego uczeń sensei Hirokazu Kobayashi zaczął propagować ten styl i tak powstała szkoła "Kokusai Aikido Kenshukai Kobayashi Hirokazu Ha", której przewodniczy w tej chwili Sensei Andre Cognard. W ramach tej szkoły działa wiele organizacji, także w Polsce.

Informacje na bazie e-maila od Łukasza

6 zasad O'Sensei podczas nauki Aikido

Poniżej zamieszczam 6 zasad O'Sensei pochodzących z ustępu z podręcznika szkoleniowego z 1938 roku. „Budo” twórcy Aikido, Morihei Ueshiby. Przetłumaczony został on przez Marka L. Larsona na język angielski, a stamtąd na polski przetłumaczył go J. Marciniak.

1. Aikido może rozstrzygać między życiem a śmiercią w odstępie pojedynczego dmuchnięcia, dlatego ćwicząc obserwujcie wskazówki instruktora i nie angażujcie się w próby sił.

2. Aikido jest Drogą która robi z jednej osoby równowartość tysięcy, dlatego w czasie nauki bądźcie zawsze uważni, nie tylko na przestrzeń przed wami, ale też na to co dzieje się we wszystkich kierunkach. 

3. Nauka powinna być zawsze przyjemnym doświadczeniem.

4. Instruktor może przekazać tylko część nauki. Aby być zdolnym używać technikę, musicie nauczyć się jej poprzez pilny i nieustanny trening. Tylko potem zaczniecie pamiętać waszym ciałem. Jest bezcelowe pragnąć uczyć się wielu technik. Aby panować nad techniką, musicie ją zrobić swoją.

5. Codzienny trening rozpoczyna się przez Tai no Henko. Stopniowo zwiększajcie intensywność waszego treningu. Upewnijcie się czy nie przeciążacie waszego ciała. Nawet starsze osoby nie powinny się zranić. Kontynuujcie szkolenie z przyjemnością i dążcie do zrozumienia celu szkolenia.

6. Aikido jest treningiem duszy i ciała. Jego celem jest ukształtowanie osób szczerych. Ponieważ wszystkie techniki są całkowicie sekretne, nie powinniście ich ujawniać przypadkowej publiczności. Powinno unikać się doprowadzenia do niewłaściwego użycia jakiejkolwiek techniki Aikido przez osoby o złych zamiarach.

Więcej szczegółów można znaleźć na stronie Aikido Iwama Ryu Polska.